Dijital Etik Ve Hukuk

Giriş

Bir zamanlar, bir savaş esirinin hayatını kurtarmak, onu yemek değil, köle yapmak ahlaki kabul edildi. Bu çok adil bir karar gibi görünüyordu, ancak daha sonra bunun da pekiyi olmadığı ortaya çıktı.(dijital etik)

Modern toplum, özellikleri yalnızca teknolojideki değişikliklerle değil, aynı zamanda daha büyük ölçüde dünya tarafından belirlenen “ dijital ekonomi ” ve “ dijital devrim ” ile ilgili yeni bir teknolojik düzene küresel bir geçiş aşamasındadır. Yasal ilişkilerin biçimleri ve modelleri, hükümet mekanizmaları ve ayrıca sosyal değerler ve ideolojiler sistemleri dâhil olmak üzere kamu kurumlarının durumu; tüm bunlar, toplum 4.0 adını aldı. Dijital teknolojiler, içinde yaşadığımız fiziksel dünyadan farklı yeni bir gerçeklik yaratıyor. Hukuk ve elektronik etik sistemi gibi sosyal fenomenlerin hareket ettiği yeni bir teknolojik ortam meydana getirirler.

Çoğu zaman, gerçek dünya ile dijital dünya arasındaki boşluk, dünya çapında çok sayıda “akıllı” cihaz tarafından oluşturulan tüm mevcut bilgileri kullanmamıza izin vermez. (Mouzakitis, 2017; Sunstein, 2016) çalışmalarında, yeni dijital gerçekliğin Nesnelerin İnterneti, bütünleşmiş endüstriyel ağlar ve yapay zekânın yaygın kullanımında, otomatik tanımlama hizmetlerinde, verilerin toplanması ve işlenmesinde kendini gösterdiği tespit edilmiştir. Küresel veri tabanları, bulut hizmetleri ve bilgi işlem, dijital ortamda çeşitli BT platformları ve hizmetleri. (Bourque ve Tsui, 2014; Vogel, 2015) çalışmalarında, yeni dijital teknolojiler sayesinde, temel teknolojik faktörlerin tanımlanabileceği bir dijital yasal düzenleme ortamının oluşturulduğu belirtilmektedir.

Dijital etik, küresel ağlardan oluşan bir dünyada ahlaki kararlar almak için insanlara rehberlik etmelidir. Bunun sistematiği de muhakkak hukuktur.

Dijital Etik

Etik kavramı, yanlışı doğrudan ayırabilmek için ahlak kavramının doğasını anlamaya çalışır. Etik kavramı, doğru ve yanlış gibi ahlaki değerlerin ne olduğu ve eylemlerin nasıl olması gerektiğini inceleyen bir kavramdır. Etik kavramı, uyumluluk olarak da nitelendirilmektedir. Etik kavramı, genelinde felsefi bir kavram olarak adlandırılır. Günümüzde toplumların uyması gereken ahlaki ilkeler ve kuralların olduğu gibi tıpkı internet ortamında da uyarlanmalıdır. Özellikle günümüz toplumlarının dijitalleşme sürecine bu kadar önem vermesiyle dijital etik kavramı ortaya çıkmıştır.

Dijital etik; internet üzerinden yapılan tüm iletişim süreçlerinde ahlaki açıdan doğru davranışları belirleyen bir kavramdır. Dijital etik, teknolojiyi kötüye kullanmayarak başkalarına zarar vermemeyi sağlayan ve doğru davranışı teşvik eden kurallara denir. Günümüzde gerçek hayatta bireylere gösterdiğiniz nezaket ve görgü kuralları, ahlaki kurallar, saygı ve nezaketin internet ortamında gösterilmesini kapsar.

Dijital etik, internet üzerinde iletişimde bulunma durumunda doğru ve ahlaki olan davranışları belirleyen bir kavramdır. Bunun yanında yanlış ve ahlaki olmayan davranışları da belirleyen bir kavramdır. Dijitalleşme ile artan çevrimiçi ortamlarda bireylerin hak ve hukukuna saygılı olmak için nelerin yapılıp nelerin yapılmaması gerektiğini bildiren bir kavramdır.

Bu kavram, sanal ortamda kaynakları kullanırken eleştiri yapabilmeyi, çevrimiçi yapılan davranışların sonuçlarını öğrenmeyi ve ahlaki olarak çevrimiçi kararlar alabilmeyi sağlayan bir kavramdır.

Dijital etik, teknolojiyi kötüye kullanmayarak başka kişilere zarar vermemeyi ve sanal dünyada doğru davranışları uygulamayı teşvik eden bir kavramdır. Bu kavram bilişim teknolojilerinin sunduğu dezavantajlardan ortaya çıkmıştır. Dijitalleşme kavramı yaşamın her alanını ele geçirince de konuşulması gereken önemli konulardan biri haline gelmiştir.

Bu ortamlarda yaşanılan sıkıntılar ve sorunlar bu kavramın tartışılması gerektiğini gözler önüne sermektedir. Her türlü iş ve eylemlerin online ortama bağlı olarak gelişen ahlaki paradoks ve etik sorunların geleneksel etik kavramı üzerinden yararlanılarak ve yeni etik kavramı tanımı yapılarak ele alınmasını ve çözüm önerilmesini ifade eder.

Dijital etik kavramın sınırları günümüzde hala belirsizdir. Ayrıca bu kavramın yalnızca kişisel mahremiyet boyutunda incelenmemesi gerekir. Kişisel mahremiyetten daha fazlasını içermelidir. Dijitalleşme ile beraber oluşan dijital öznenin eylemlerine rehberlik etmelidir.

Özellikle yapay zeka teknolojilerinin artan kullanımı ışığında dijital alanda etik, siber etik, dijital etik sorunlu alanlardan biridir.

Siber etik, kullanıcı davranışlarını, bilgisayarların ne yapmaya programlandığını ve bireyleri ve bir bütün olarak toplumu nasıl etkilediğini kapsayan bilgisayarlarla ilgili felsefi bir etik alanıdır.

Siber etik alanı, kural olarak, kişilerin kişisel kişisel verilerinin internette yayınlanmasının doğruluğunu, kullanıcıların bilerek yanlış bilgilerden korunmasını, bilgi kaynaklarının mevcudiyetini, fikri dijital hakları, dijital verilere sahip olmayı ve bunlara sahip olmayı içerir.

Dijital teknolojilerin yaygınlaşması ve sundukları belirli etik zorluklar nedeniyle, kuruluşların etik yükümlülükleri, sosyal sorumluluğu ve kurumsal değerleri, hangi dijital fırsatların kullanılacağına ve bunların nasıl uygulanacağına ilişkin kılavuzlar olarak giderek daha fazla dikkate alması gerekiyor.

Uzmanlar, dijital hizmetlerin adil ve eşit temelde erişilebilir olması, fiziksel ve zihinsel sağlığı teşvik etmesi, içerme ve sosyal olarak yararlı kullanıma yönelik olması gerektiği görüşünü dile getirirler.

Dijital teknolojiler paydaş güvenini inşa etmelidir.

Şirketler bir dijital etik, hesap verebilirlik kültürü oluşturmalı ve çalışanları adalet ilkelerini bütünleşmiş gibi en iyi uygulamalar konusunda eğitmelidir.

Dijital etik, teknolojilerin insanların politik, sosyal ve ahlaki varlığını nasıl şekillendirdiğini ve şekillendireceğini inceleyen bir çalışma alanıdır. Dijital etik veya daha geniş anlamda bilgi etiği, dijital bilgi ve iletişim teknolojilerinin (BİT) toplum üzerindeki etkisiyle ilgilenir.

İnsan yaşamının neredeyse tüm alanlarını etkileyen küresel dijital dönüşüm, teknolojiler ikircikli olduğundan, sundukları fırsatlara rağmen, yalnızca ekonomik değil, aynı zamanda etik ve yasal bir yapıya sahip olan insanlık için bir dizi zorluk ve sorun ortaya çıkarmaktadır. Yoksa gelecekte insanlara verebilecek teknolojiler kaçınılmaz olarak sosyo-kültürel ve felsefi sorunlara yol açacaktır.

Hukuk ve etik, bu durumda insanlara bilimsel ve teknolojik ilerlemeyi kontrol etme, daha kontrollü ve ılımlı hale getirme ve ayrıca bugün çeşitli toplumlarda gelişen sosyal ve kültürel norm ve fikirleri karşılama fırsatı verebilecek araçlar olarak hareket eder.

İdeolojik temeli etik olan, geliştiriciler tarafından yenilikçi çözümler sunarken hangi zorunlulukların getirileceği, bu kararların adil mi yoksa en savunmasız sosyal kesimlere karşı ayrımcı mı olacağı birçok açıdan düzenleyici ve yasal sisteme bağlı olacaktır.

Dijital ortam ve yasa nasıl uyumlu hale getirilir?

Etik ve hukuk arasındaki bağlantı öncelikle hukuk felsefesi alanında yer almaktadır. Etik sorular, ceza hukuku ve tıp hukuku bağlamında da sıklıkla tartışılmaktadır. Temel dijital konuların hedeflenen tartışması ve bunların hukuka yansımaları nispeten yenidir.

Kurumsal dünyada da dijitalleşme ve hukuk arasındaki etik sorular giderek daha fazla gündeme gelmektedir.

Hızla ilerleyen dijitalleşme, hem hukuk hem de etik açısından büyük zorluklar doğurmaktadır. Bu durum toplumun neredeyse tüm alanlarını etkiler ve çok sayıda soruyu gündeme getirir. Disiplinler arası yayınlar dizisi, temel teorik değerlendirmelerin yapıldığı ve somut terimlerle uygulanabilecek çözümlerin sunulduğu monografiler (Monografi ya da Monograf Türkçeye Fransızca monographie sözcüğünden geçmiş olup, bilimsel alanlarda özel bir konu, sorun ya da kişi üzerine yazılmış, kendi başına bir bütün oluşturan kitaplara verilen isimdir.), araştırma raporları ve antolojileri içerir. Ortaya çıkan sorunlar, eleştirel bir şekilde yansıtıcı bir bakış açısı alarak, temel bir yasal ve etik bağlam içine yerleştirilmiştir.

Veri ekonomisinin gelişimi, düzenlemelerinin yetersizliği ve aşırı karmaşık lisanslama prosedürleri nedeniyle engellenmektedir.

Kamuya açık verilerin yasal düzenlemesi için birleşik bir uluslararası model geliştirilmemiştir; bu, büyük ölçüde ulusal hukukun özelliklerinden ve tasarımı için farklı modellere dayanan kişisel verilere ilişkin özel mevzuattan kaynaklanmaktadır.

Yeni teknolojilerin, kavramların ve uygulamaların keşfedildiği projelerde, genellikle değerleri sisteme kaçınılmaz olarak bağlayan tasarım kararları verilir. İlk bakışta, bu tür sorular teknik niteliktedir, örneğin: Sistem mimarisi nasıl tasarlanmalıdır? Veriler uygulamada mı yoksa sunucuda mı saklanmalı ve nasıl şifreleniyor? Ancak ikinci bakışta, tam olarak bu kararların, kullanıcıların kendi kaderini tayin etme ve veri egemenliği üzerinde bir etkisi olduğu ve ayrıca üçüncü tarafların kontrol seçeneklerini etkilediği açıkça ortaya çıkıyor.

Önerilen çözümlerde çıkar çatışmaları kaçınılmazdır. Bir teknoloji iş verimliliğini artırmalı mı? Rahat mı yoksa kullanıcıların yeterince hareket etmesini mi sağlamalı? Kişisel verilerin ticari kullanımı kısıtlanmalı mı, yoksa hizmetlere herkesin ücretsiz olarak erişebilmesi mi daha önemli? İnsanlar için neyin iyi olduğuna kim karar veriyor? Kesişen başlıkta, bireyler ve toplum için bu tür çatışan hedeflere nasıl çözümler bulunabileceği hukukun alanına girmiştir artık.

“Dijitalleştirilmiş dünyada etik ve hukuk” külçesi/konusu, dijitalleşme ve dijital değişimde önemli bir rol oynayan normatif sorulara odaklanır. Nugget/konu alanı, belirli veri koruma, telif hakkı ve mahremiyetin korunması konularını ele alır. Ayrıca dijitalleşme sonucunda sosyal hizmet için hangi etik ilkelerin ve pozisyon referanslarının gerekli olduğu açıklığa kavuşturulmuştur. Bu temel, normatif soruyu cevaplamak için, (yaşayan) dünyadaki değişimler, sosyolojik bir bakış açısıyla seçici bir şekilde ele alınmaktadır. Teorik sorulara rağmen, odak daima sosyal hizmetin somut pratiği üzerinde olmalıdır.

Sonuç Yerine

Rusya Federasyonu Yüksek Tahkim Mahkemesi eski başkanı Hukukçu Prof. Dr. Ivanov Anton Aleksandroviç ‘Dijital etik ve hukuk’ başlıklı makalesinde (https://zakon.ru/ivanov.pravo) Dijital Etik ve Hukuk konusunda güncel analizlere yer vermektedir.

-Aleksandroviç’in analizini, mudakkik ve kıymetli okurlarım için Rusçadan Türkçe ’ye tercüme ettim.-

Dijital çağda kanunun ne olacağı tartışmaları bitmiyor. Herkes insan toplumunu neyin beklediğiyle ilgileniyor… Bazıları düzen ve uyum zamanının geleceğini, suçların sayısının azalacağını, normların çoğunlukla gönüllü olarak yerine getirileceğini söylüyor.

Diğerleri, dijital kontrolün insan yaşamının tüm alanlarına nüfuz edeceğine, insanların köleleştirilmesine ve yeni bir totaliterliğe yol açacağına inanıyor.

İnsanlık tarihi, her ikisinin de uç senaryolar olarak gerçekleşmeyeceğini, ancak bazı ara seçeneklerin uygulanacağını gösteriyor. Bunu ayrıntılı olarak öngörmek zor elbette, sadece mantık ve sağduyu rehberliğinde bazı özelliklerini tahmin edebiliriz.

Pekâlâ, deneyelim:

Genel sorularla başlamanız gerekir, yani genel olarak etik, dijital olmayan, hukukla nasıl ilişkilidir ve ardından özel, dijital sorunları tartışmaya devam etmelisiniz.

Etik hukukçuları, çoğunlukla etik ve hukuk arasındaki ilişkiden ontolojik olarak bahseden hukuk teorisyenlerine nadiren dikkat ederler. Uygulamalı düzeyde etikten nadiren bahsedilir, ancak akıl yürütmelerinde kendiliğinden ona dönerek dünyevi mantık, sonra sağduyu, sonra genel kabul görmüş görüşler…

Etik, daha ziyade, daha az biçimsel kesinliğe sahip olan, temelde hukukla aynı olan düzenleyici bir mekanizma değil, kendilerini çevreleyen dünyadaki hukukun “destekleri” olarak kendini sunmakta ve ortaya koymaktadır.

Hukuk gibi etik normlar, insanların davranışlarından türetilir, ancak hukuk daha sonra resmileştirilir, kamuoyunun dikkatine sunulur ve evrensel olarak bağlayıcı bir güçle donatılır.

Her insanın kendi etiği vardır, ancak çoğunluğu veya bir kısmı tüm insanlar tarafından gönüllü olarak paylaşılan normlar vardır.

Bu normlar genellikle resmileştirilmez, gönüllü olarak uygulanır.

Adil olmak gerekirse, etiğe atıfta bulunan yasanın normlarına zorlayıcı güç verebileceğini not ediyoruz.

Evrensel olarak tanınan normlar olmaları arzu edilir, ancak bu her zaman böyle değildir, bazen yasa çoğunluğun ve hatta azınlığın etiğini dayatılmış olur. Bu, düzenlemenin etkinliğini azaltır ve bazen reddedilmesine neden olur. Ve yine de, bir kişi var olduğu sürece, etik normların farklılaşması, farklı tanınma dereceleri ve davranış sapması kalır.

Bunlar etik ve hukuk arasındaki ilişkinin genel sorunlarıydı ve şimdi dijital etikle ilgili olarak nelerin değiştiğinden ve bunun hukuku nasıl etkileyeceğinden bahsedelim.

1. Her şeyden önce, bence dijital etik, düzenleyici değişmezlikte önemli bir azalmaya eşlik ediyor çünkü yoğun dijital iletişim, kurallar hakkında bilgi alışverişinde bulunmanıza ve bunlar üzerinde eskisinden çok daha verimli bir şekilde anlaşmanıza izin veriyor. Öyleydi, herkesi tek bir kampta birleştirdi, geliştirme süreci genel davranış kuralları hızlanıyor ve davranış kurallarının kendileri, diyelim ki, daha müdahaleci hale geliyor. Bu, dijital etiğin ilk özelliğidir.
2. İkinci özellik, devletin etkisi de dâhil olmak üzere etik normları resmileştiren kamu kurumlarının etkisinin artması veya artması gerektiğidir. Dijital toplumda bu kamu kurumları genellikle daha ciddi bir rol oynayacaktır. Bunun sadece bir devlet olduğu ve temelde bir devlet olduğu bir gerçek değil, ancak insanların iletişim sürecinde normların resmileştirilmesi daha organize bir şekilde gerçekleştirilecektir.

Örneğin, modern dijital platformlardan bahsediyorsak, onları etik normları ifade edecek ve resmileştirecek belirli bir kamu kurumları birimi olarak tanımlayabiliriz.

3. Dijital etiğin bir sonraki özelliği, elbette, ulusal faktörün etkisinin zayıflamasıdır. Önceleri etik, esas olarak, her yerellik, bölge, eyalet veya halkın başlangıçta kendi kurallarını oluşturduğu, daha sonra genelleştirilebilen, daha yüksek bir genellik derecesine ulaştığı ve daha geniş bir insan çevresine yayıldığı koşullarda oluşuyordu. Artık ulusal faktörün zayıflaması, ulusal özelliklerden bağımsız olarak tüm dijital iletişim çemberi düzeyinde etik normların derhal oluşturulacağı gerçeğinde ifade edilecektir. Bu, pek çok ulusalcı örgüt ve devletin eleştirilerini kışkırtan pek çok ağ kurumunda zaten göze çarpmaktadır.

Belki de ulusal özelliklerin dikkate alınmamasını tam olarak onaylamıyoruz, her halükarda ülkemiz küreselleşme taraftarlarının ön saflarında değil, genel akışın dışında bir yerde duruyor. Ancak dijital etiğin oluşumu için mevcut süreçleri hesaba katmamak mümkün değil. Ulusal kimliğimizi ne kadar savunursak savunalım, ancak yine de “gönüllü olarak” kabul etmezsek genel kurallar bize dayatılacak veya “kuvvetle teklif edilecek”.

4. Dijital etiğin bir sonraki özelliği, bence, yalnızca belirli bir norm kategorisine bağlanacak olmasıdır. Burada bir örnek, yasal normların mekanizasyonu sürecidir. Bu konuyu tartışan birçok yazar, modern hukukun tamamen otomatikleştirilebileceğine inanmıyor. Genellikle, makineleşmenin dışarıdan kanun haline getirilmesi ve makine tarafından okunabilen kanunun kendisinin ayrı özel bloklarda veya benim dediğim gibi, ilkel ilişkilerin ve basit kurumların olduğu çeperde oluşturulması gerektiği söylenir.

İçeriği soyut olan normlara gelince ve kıta hukuku ülkelerinde Anglo-Amerikan hukuku ülkelerinden çok daha fazlası var, o zaman hiç işlenmeyebilirler. Dolayısıyla dijital çağda hukuk, çevre ve merkez olmak üzere iki kısma ayrılacaktır. Çekirdek, meta-hukuki kaynaklardan kaynaklanan, uygulanmaları için çok sayıda koşul içeren soyut, karmaşık bir şekilde formüle edilmiş normlardır. Temel olarak, bu Anayasa, normlar-ilkeler ve çok yüksek düzeydeki diğer bazı normlardır, bunlar işlenirse son şey olacaktır. Ve ilk olarak, basit, ilkel ilişkileri yöneten normlar sayısallaştırılacaktır.

Bu arada, hukuku tamamen dijitalleştirmenin mümkün olup olmadığı sorusunda, teknik ve insani olmak üzere iki hukuk anlayışı çatıştı.

Doğru hazırlanmış normların kolayca işlenebilmesi için teknik yasal anlayış. İşlenemeyecek normlar yoktur, asıl şey onları doğru bir şekilde hazırlamaktır. Bu bir yaklaşımdır ve esas olarak teknik bir geçmişi olan veya teknik bilimlere çok düşkün olan hukukçular tarafından temsil edilmektedir.

İkinci yaklaşım, insancıl, hiçbir şekilde dijitalleştirilemeyecek normların olmasıdır. Ona katılıyorum, çünkü farklı hukuk kavramları ve meta-hukuk faktörleri hukuk normları üzerinde çok güçlü bir etkiye sahip olduğundan, bazı normlara biçimsel mantık kurallarını uygulamak imkânsızdır.

Bütün bunlar, elbette, dijital etik üzerinde bir etkiye sahip olamaz. Özünde, hukuk ve etik arasındaki ilişki değişmeyecek ve etik hala dijital olmayacak. Çevrede, oran temelde farklı olacaktır. Çevre kanunu, otomatik sabitleme ile araçların hızını kırmak için idari sorumluluğun olduğu mevcut duruma benzer şekilde, alternatif veya asgari alternatif düzenleme içermeyecektir. Memnun olsanız da olmasanız da, beğenseniz de beğenmeseniz de, adil olduğunu düşünseniz de düşünmeseniz de sorumlu tutulacaksınız, para cezasına çarptırılacaksınız ve bu cezayı iptal etme şansınız son derece düşük olacaktır.

Etik çevre üzerinde nasıl bir yer işgal edecek? Şimdikinden çok daha mı az? Ne de olsa iradenin özerkliğinin azaldığı yerde etik alanı da daralır. İnsanlar ya dijital düzenlemeyi kesin olarak onaylamaya ya da reddetmeye bırakılacaktır.

Üzücü bir alternatif… Düzenlemenin otomatizminin üstesinden gelmek için etik normlar oluşturulmadıkça, eleştirinin ve müteakip değişikliğin temeli haline gelmedikçe. Çevrede, etik, daha ziyade, hukuk kurallarına ek olarak değil, onların değişmesi için bir çağrıda reddedilerek ifade edilecektir. Ve dijital toplum, bu tür faaliyetlerde bulunacak kurumlar oluşturmak zorunda kalacak.

5. Geleceğin dijital toplumunun genel eğilimi, insanlarının kendi etik kurallarıyla dijital ustalar ve dijital otzovistler (Otzovistler, Rusça “geri çağırmak” fiilinden türetilen, 1908’de Bolşevikler arasında görüş ayrılığı sonucu ortaya çıkan bir grubu tanımlamak için kullanılan terim. ) olmak üzere iki kategoriye ayrılması olacaktır.

Yaklaşımları farklı olacaktır. Ustalar, dijital toplumun faydalarını benimseyecek ve bunlardan kapsamlı bir şekilde faydalanacak. Otzovistler bu nimetlerden vazgeçmeye çalışacaklar, ilkel de olsa “sayısız” eski yaşamlarını korumaya çalışacaklardır. Bu insan grupları arasında kuşkusuz rekabet olacaktır, ancak bunun nasıl ilerleyeceğini şimdiden kestirmek güçtür. Tüm bölgelerin ve hatta devletlerin farklı yollar izlemesi mümkün…

Son zamanlarda, fütüristler, dijital ürünlerin yoksullar için olduğu ruhuyla tartışıyorlar. Bu faydaları fakirlere verelim ve zenginler, göreceli olarak, analog bir hayatın tadını çıkarmaya devam edecekler.

Bazı gerçekler örnek olarak verilmiştir: zengin insanlar cep telefonu kullanmazlar, sosyal ağlarda temsil edilmezler, anlık mesajlaşma programlarını değil, belirli insanlarla iletişim kurmayı tercih ederler, çünkü bunu karşılayabilirler.

Ancak, bunların uygun örnekler olup olmadığından emin değilim. Aksine, bu, farklı bir refah değil, insanların bir tür zevk bölümüdür. Yani bazı insanlar, durumları ne olursa olsun dijital ürünleri reddedecek ve bu insanlar için etik standartlar belirlememiz gerekiyor. Etik normlarda bir farklılaşma olmalı (dijital ustaların etiğine karşı dijital otzovistlerin etiği) ve insanların seçimi, alternatif, daha sıkı bir şekilde desteklenmelidir. Şimdi maalesef görmezden geliniyor. Bankaların ve diğer büyük şirketlerin insanları canlı operatörlerle iletişim kurma fırsatından mahrum bıraktığını, her şeyi ayrıntılı olarak konuşmanın imkânsız olduğu dijital botlara aktardığını zaten yazdım.

Azınlıkta olacak dijital otzovistler için, en önemlisi makinelerle değil, yaşayan insanlarla iletişim olacak özel garantiler sunulmalıdır. Ve bu kuralların gerçekten Tüketici Haklarının Korunması Hakkında Kanun ve kamu yönetimini ve siyasi faaliyeti şekillendiren kanunların normlarında yer alması gerekir. Bu olmadan, dijitalleşme karşıtlarının toplumu bir tür dijital toplama kampı olarak göreceğini düşünüyorum. Ve bu tür normların varlığında, çatışma yumuşatılabilir.

Bu arada, dijital olmayan azınlığın haklarının güvenilir bir şekilde korunmasıyla dijital etiğin ulusal özelliklerini sağlamak mümkün olacaktır. Çünkü sayı isteyen çoğunluğa “hayır, yine de acele etmeyin, köklerinizi hatırlayın” demek elbette mümkündür, ancak özellikle çekici olmayacaktır.

Yazarın tüm yazılarını bağlantıdan okuyabilirsiniz.

Hukuk ve Bilişim Dergisi’nin Yeni Sayı’sını okumak için bağlantıya tıklayınız.

Okuma Listesi

1. Bess, DH, Spohrer, C., Rayes, J., Allen, AD ve Moghaddam, Y. (2015). Akıllı hizmet sistemleriyle yenilik: Analitik, büyük veri, bilişsel yardım ve her şeyin interneti. Bilgi Sistemleri Derneği İletişimi, 37 (1), 733-752.
2. Bourque S. ve Tsui, SFL (2014). Bir avukatın akıllı sözleşmeye girişi. Scientia Nobilitat ReDate, Legal Studies , Lask’a erişti.
3. Dupont, Q. ve Maurer, B. (2016). Defterler ve blok zincirinde yasa . Krallar İnceleme.
4. Makedon, V., Drobyazko, S., Shevtsova, H., Maslosh, O., & Kasatkina, M. (2019). Yüksek Teknolojili organizasyonların gelişimi için güvenlik sağlamak. Güvenlik ve Sürdürülebilirlik Sorunları Dergisi, 8 (4), 757-772.
5. Mouzakit, A. (2017). Modernite ve ilerleme fikri. Sosyolojide Sınırlar, 2 (3), 1-4
6. Nelson, A. (2018). 2018’deki kripto para birimi düzenlemesi: Dünyanın şu anda durduğu yer. Bitcoin Dergisi, 01 Şubat. https://bitcoinmagazine.com/articles/cryptocurrency-regulation-2018-where-world-stands-right-now/ adresinden alındı
7. Pouliquen-Lardy, L., Milleville-Pennel, I. ve Guillaume, F. (2016). Sanal gerçeklikte uzaktan işbirliği: görev dağılımının uzamsal işleme ve zihinsel iş yükü üzerindeki asimetrik etkileri. Sanal Gerçeklik, 20 (4), 213-220.
8. Pschetz, L., Tallyn, E., Gianni, R., & Speed, C. (2017). Bitbarista: Nesnelerin internetindeki veri işlemlerinin Algılarını Keşfetmek. Bilgi İşlem Sistemlerinde (CHI) İnsan Faktörleri Üzerine ACM Konferansı Tutanakları içinde.
9. Salganik, MJ (2017). Parça parça: Dijital çağda sosyal araştırma . Princeton Üniversitesi Yayınları.
10. Sunstein, CR (2016). Yıldız savaşlarına göre dünya. New York: Dey Sokak Kitapları.
11. Vogel, N. (2015). Büyük ademi merkeziyetçilik: Web 3.0 telif haklarını nasıl zayıflatacak? John Marshall Fikri Mülkiyet Hukuku Dergisi, 15 (1), 137-149.
12. Wattenhofer, R. (2016). Blok zinciri bilimi. Yayın yeri belirlenemeyen: Inverted Forest Publishing
13. Yuko, H. (2017). Toplum 5.0: İnsan merkezli yeni bir toplumu hedeflemek. Geleceği Yaratmak için Küresel Ar-Ge Açık İnovasyonu ile İşbirliğine Dayalı Yaratma. Hitachi İnceleme, 66 (6), 8-13.

@btnrvrd