Yeni Bir Hukuki Olgu Olarak Dijital Hukuk

GİRİŞ

COVID-19’un ortaya çıkması ve bir pandeminin duyurulmasıyla birlikte insanların yaşamları Hukuki açıdan da değişti. Örneğin, birçok şirket uzaktan çalışma formatına geçmeye başladı ve bunun için emek sürecinin özelliklerini de yasalaştırmak gerekiyordu. Bu nedenle dijital hukuk kavramı süreçte önem kazanmaya başlamıştır.

Dijital hukuk bir süre önce hayal dünyasından bir şey olarak algılanıyordu, şimdi ise gerçek dünyanın bir parçası. Ve dijitalleşmenin kapsamı ne kadar büyük olursa, tüm bunları yasalar biçiminde düzeltmek o kadar sık ​​​​gerekli hale geldi. Bu süreci hızlandıran bir diğer itici güç de elbette Koronavirüs Pandemisi oldu.

Dijital hukuk nedir ve neleri içerir? Olabildiğince genel konuşmak gerekirse, bunlar, internet içeriğinin oluşturulması ve kullanılması ve ayrıca İnternet üzerinden iletişim ile ilgili kişilerin özel yasal ilişkileridir. Dijital hukuk yardımıyla İnternet üzerindeki telif hakları, Kripto para düzenlemesi, Web ‘deki kişisel verilerin korunması vb. düzenlenmektedir.

Dünyanın girdiği yeni süreç her şeyden önce, dijital hukuku herkes için geçerli ve gerekli hale getirdi. Bu aynı zamanda elektronik geçişlerin, QR kodlarının ve çeşitli sitelerin sorunsuz çalışmasının organizasyonu ve çok daha fazlası için de geçerli olmaya başlamıştır.

Toplumun çeşitli alanlarındaki yeni dijitalleşme süreçleri, mevcut hukuk sistemine entegre edilmesi gereken oldukça pahalı ve karmaşık ekonomik ve hukuki bir olgudur.

Toplumun dijitalleşme süreci bir istisna değildir. İnternet ortamında halkla ilişkilerin gelişmesi ve ayrıca münhasıran dijital ortamda kullanılan dijital nesne ve öğelerin dolaşımı, hukuk alanında özel niteliklere sahip mevcut medeni hukuk ilişkilerini göstermektedir.

Dijital hukuk ilişkilerinin homojenliği ile medeni hukuk ilişkileri arasındaki karakteristik ilişki tartışılmaz ve dijital ortamda (İnternet) kullanıcı etkinliğinin oluşumu, gelişimi ve yürütülmesi süreçleri, zamanımızın “dijitalleşme” olgusunun ayrıntılı bir teorik anlayışının oluşturulması ihtiyacını belirler.

Öte yandan, İnsan yaşamının dijitalleşmesi kaçınılmaz olarak bir dizi yasal soruna yol açmaktadır. Bu konular arasında hukuk doktrininde, mevzuatta ve hukuk uygulamasında kullanılan “dijital ekonomi”, “elektronik kişi”, “elektronik devlet”, “dijital hukuk” terimlerinin içeriği öne çıkmaktadır.

Dijital hukuk, birden fazla hukuk dalını aynı anda içine alan ve bilişim projeleri, blok zinciri, kişisel veri işleme, büyük veri, yapay zekâ ve diğer alanların faaliyet alanı ile ilgili ilişkileri düzenleyen bir hukuk dalıdır.

Birbirleriyle kesişirler ve birbirlerini tamamlarlar ve nihayetinde dijitalleşme hayatımızın yeni alanlarına girdikçe dijital hukukun kapsamı genişler. Giderek daha fazla yasal ilişki dijital ortama taşındığından, birçok avukatın dijital hukukta gezinmesi gerekiyor. Dijital hukuktaki temel yasaları, kavramları ve uygulama pratiğini bilmek, er ya da geç her hukukçu ve avukat için faydalı olabilecek bir şeydir.

Hukuki düzenlemenin tek boyutlu veya karmaşık konularına ve yöntemlerine dayanan sektörel yaklaşım, artık hukukun doğasının bütünlüğünü ifade edememektedir.

Dijital hukukun, hukuk sistemini yeniden yapılandırma işlevini yerine getirdiği görüşü gün geçtikçe daha fazla ve kapsamlı olarak doğrulanmaktadır. Dijital hukukun konuları ve yöntemleri, toplumsal ilişkiler üzerinde hukuki bir etki kaynağı olarak ortaya çıkmaktadır.

Sanal ve klasik hukuk sistemlerinin çatışmalarının, yasal izin ve yasakların zıt yönlerini ortadan kaldıran dijital hukukun düzenleyici temeli üzerinde çözülebileceği sonucuna varılmıştır.

Dijital hukuk kültürünün gelişimi, yeni hukuk dili, hukuk sisteminin yeniden yapılandırılmasında analog hukukun rolü, dijital hukuk ile ulusal hukuk geleneği arasındaki ilişki gibi konular gündeme gelmektedir.

TANIMLAR VE TARTIŞMALAR

Hukuk dalının ayırt edici özelliklerinden biri de kendi ilkelerinin varlığıdır.

“Dijital hukuk” terimi, günümüz tartışmalarında ve konuşmalarında oldukça sık görülür. Ancak hukukçular bu kavramın konusunu tanımını ve içeriğini net olarak tanımlayamamakta, kapsadığı kapsamı belirlemekte zorlanmaktalar.

İnternetin ortaya çıkışı bilgi teknolojisinden başka bir şey değildir ve geleneksel olarak yasal düzenlemeye tabi olan ilişkilerin tüm alanları üzerinde muazzam bir etkiye sahip olmuştur ve olmaya devam etmektedir. Bu bağlamda, 2000’li yılların başında Amerikalı hukukçu düşünür Robert J. Ambroga’nın ünlü ifadesini hatırlamak gerekiyor: “İnternet kendi hukuk alanını oluşturdu. İnternet hukuku, kuralların henüz kesinleşmediği dinamik, esnek ve keşfedilmemiş bir uygulama alanıdır. Aslında, ayrı bir hukuk alanı bile değil, aslında çeşitli alanlardan alınan teori ve pratiğin bir karışımı – fikri mülkiyet, sivil özgürlükler, haksız fiil, ceza, mülkiyet, telekomünikasyondan alınan parçaların karmakarışıklığı, uluslararası ticaret, ticaret ve kanunlar ihtilafı » [1] .

İnternet hukuku başlangıçta bağımsız bir hukuk dalı olarak değil , çeşitli hukuk dalları (alanları) ile ilgili ve bir şekilde İnternet ile bağlantılı ilişkileri düzenleyen belirli bir çok yönlü hukuk normları ve kurumları olarak kabul edildi.

Bu anlayış günümüzde de devam etmektedir. Ve bugün, hukukçular, diğer tüm hukuk dallarından farklı olarak, İnternet hukukunun belirli, istikrarlı ve güvenilir bir uygulama alanı olmadığını ve bir dizi farklı daldan [2] ilke ve kuralları kapsadığını belirtiyorlar. Sivil özgürlükler alanı, sözleşme hukuku, fikri mülkiyet hukuku, bilgi güvenliği, tüketicinin korunması vb. gibi.

Bu nedenle, “İnternet Hukuku ve Yönetmeliği” [3] çalışması “Telif hakları, patentler ve gizli bilgiler”, “Ticari markalar ve alan adları”, “İftira”, “Sorumluluk ve içerik koruması”, “İcra ve sınır ötesi sorumluluk bölümlerinden oluşmaktadır. ”, “Veri Koruması”, “İletişim ve Yayın Yönetmeliği”, “İnternet Hizmet Sağlayıcılar, İçerik Sahipleri ve Diğerleri Arasındaki Sözleşmeler”, “Elektronik Sözleşmeler ve İşlemler”, “Online Ticarete Yönelik Ödeme Mekanizmaları”, “Yasaklanmış ve Düzenlenmiş Faaliyetler”, “Vergiler”, “Rekabet Hukuku ve İnternet”.

Buna karşılık, “İnternet Yasası: Vakalar ve Sorunlar” monografisi [4]İnternet ile ilgili ilişkilerin kamu hukuku yönlerine daha fazla odaklanan, bölümleri içerir: “Yargı yetkisi” (siber uzay, bölgesellik, kanun uygulama konuları dâhil), “Retorik (konuşma)” (tehlikeli retorik, pornografi, içerik konuları dâhil) filtreleme), “Gizlilik” (değişen dünyada özgürlük ve güvenlik, telefon dinleme, ulusal güvenlik, anonimlik, tüketici gizliliği, uluslararası veri koruma yönetmeliği dâhil), “Bilgisayarlara erişim” (sözleşme ve bilgisayarların yanlış kullanımı dâhil), “Emtia markaları ve alan adları”, “Telif hakları” (münhasır haklar, lisanslar, adil kullanım, sorumluluk, dijital haklar yönetimi dâhil), “Patentler”, Özel yetki” (anti tröst, ağ tarafsızlığı, telekomünikasyon sorunları dâhil), “İnternet Ötesi” (sanal mülkiyet, kusurlu yazılım, 3D baskı dâhil).

Unutulmamalıdır ki yabancı literatürde “İnternet hukuku” terimi ile birlikte “ siber hukuk ” (Siber Hukuk), “ siber uzay hukuku ” (Siber uzay Hukuku), “ web hukuku ” (Web Hukuku), “ bilgisayar hukuku ” orijinal olarak kullanılmıştır. (Bilgisayar Hukuku).

Bazı yayınlarda, bu tür hukuk normları ve kurumları arasındaki farkları haklı çıkarmaya yönelik girişimler bulunabilir. Ancak, incelenen konuyla ilgili monografların içeriğinin kanıtladığı gibi, aralarındaki fark, derin doktrinel gelişmelere dayanmaktan ziyade, yazarlarının bilimsel tercihleri ​​veya ilgi alanları tarafından açıklanmaktadır.

Örneğin 1500 sayfalık “Bilgisayar Yasası: Formlar ve Anlaşmalar Tasarlamak ve Müzakere Etmek” [5] (ilk olarak 1984’te yayınlanmış ve birkaç kez yeniden yayınlanmıştır) donanım edinimi, lisanslama, yazılımın bakımı (bundan sonra yazılım olarak anılacaktır), anti tröst yasası, telif hakkı ve patent haklarının korunması, yazılımın ticari sırları, İnternet ve elektronik iletişim ile ilgilenir. , alan adı kaydı, bilgisayar temini sözleşmeleri, dış kaynak kullanımı, yazılım yayıncılığı, elektronik ödemeler vb. Ve “Siber Hukuk: İnternet Yasası” [6] monografisi, telif haklarının, ticari markaların İnternet ile ilgili yönleriyle ilgilenir. , karalama, mahremiyet, cezai sorumluluk, elektronik sözleşmeler ve dijital imzalar, medeni haklar, vergi yükü, bilgi hırsızlığı, delil vb. Yani (internet hukuku gibi)siber hukuk, siber uzay hukuku, bilgisayar hukuku, bağımsız hukuk dalları değil, her durumda öznel kriterler ve görevlere göre birleştirilen farklı hukuk dalları (alanları) ile ilgili çeşitli yasal normlar ve kurumlar kümesidir.

Çeşitli yasal normların ve kurumların bir karışımı olarak İnternet hukukunun (ve bunun gibi diğerlerinin) mevcut anlayışıyla birlikte, yasal çevrenin, her zamanki gibi, hukukla ilgili ilişkilerin yasal düzenlemesi konusunda temelde farklı konumlar oluşturması dikkat çekicidir.

Jovan Kurbaliyya, ilk yaklaşımı çok açık bir şekilde ” gerçek ” (“eski tulumlarda yeni şarap”), ikincisini – ” siber yaklaşım ” (“yeni tulumlarda yeni şarap”) olarak tanımladı [7] ., ve daha sonra “Internet Governance” adlı kitabının güncellenmiş baskısında “gerçek” yaklaşımın “siber yaklaşımdan” daha fazla destekçi bulduğunu özellikle vurguladı [8] .

Burada temelde farklı pozisyonlar oluşturmak için hiçbir neden yok. İnternet hukuku, siber hukuk vb. İlk olarak, genellikle İnternet’in etkisi altında değişmeyen, ancak İnternet ile ilgili bazı ek kurallara veya yorumlara ihtiyaç duyan geleneksel yasal kurumların bir karışımına dayanır (örneğin, bir sözleşmenin e-posta yoluyla akdedilmesi gibi). – posta, İnternet üzerinden mal satışı vb.) ve ikincisi, tam olarak İnternet ile bağlantılı olarak ortaya çıkan ve gelişen yeni yasal kurumlar ve hükümler.(özellikle, bilgi güvenliği, telekomünikasyon vb. ile ilgili mevzuat). Bu nedenle, geleneksel mevzuatla ilgili olarak, “gerçek” bir yaklaşımın kullanılması başarılı olurken, İnternet ile ilgili temelde yeni ilişkiler, şüphesiz “siber yaklaşım” ile tam uyumlu yeni mevzuatın geliştirilmesini gerektirir.

Şuna dikkat etmek önemlidir: Bir noktada teknolojinin hukuk üzerindeki etkisinin sadece internetle sınırlı olmadığı ortaya çıktı – çeşitli bilgi teknolojileri hukuk için önemli hale gelebilir. 

Aynı zamanda, geniş anlamda ” bilgi teknolojisi ” kavramı , söz konusu bağlamda hesaplamalar ve hesaplamalar anlamına gelmeyen hesaplamaları ifade etmek için kullanılır., ancak “çok çeşitli amaçlar için donanım ve yazılım sistemleri tasarlamak ve inşa etmek; çeşitli türdeki bilgilerin işlenmesi, yapılandırılması ve yönetimi; bilgisayar kullanarak bilimsel araştırma yapmak; bilgisayar sistemlerinin entelektüel davranışını sağlamak; iletişim ve eğlence araçlarının yaratılması ve kullanılması; herhangi bir özel amaç vb. ile ilgili bilgilerin araştırılması ve toplanması. [9] . Dar anlamda, “bilgi teknolojisi” (“bilgi ve iletişim teknolojisi”) terimi, verilere (bilgiye) erişim, depolama, arama, aktarım ve hileli yönlendirme sağlayan ve pratik, günlük ihtiyaçları karşılamak için gerekli olan teknolojileri ifade etmek için kullanılır.

Bu koşullar altında “ bilgi teknolojisi hakkı ” (Bilgi Teknolojileri Kanunu, kısaltılmış – Fikri Mülkiyet Hukuku, Teknoloji Hukuku, Teknoloji Hukuku) geliştirilmiştir. Ancak yine, yeni bir bağımsız hukuk dalı ile ilgili değil, elbette İnternet de dahil olmak üzere çeşitli bilgi teknolojilerinin kullanımıyla bağlantılı, şu ya da bu şekilde ilişkileri düzenleyen bir dizi farklı yasal norm ve kurumla ilgiliydi. Örneğin, “Bilgi Teknolojileri Hukuku” kitabında [10]elektronik ticaret, veri koruma, ulusal güvenlik, karalama, virüslerin yayılması, sanal oyunlar başta olmak üzere internet ve ilgili konularda bilgi teknolojisi alanını düzenleyen mevzuat hükümlerine çok dikkat edilmektedir.

 Modern bilgi teknolojileri, bilgi sunma yöntemine göre analog ve dijital olarak ikiye ayrılır.

Ayrıca, dijital teknolojiler sadece bir takım avantajlar nedeniyle değil, analog teknolojilerden daha fazla talep görmektedir, ancak günümüzde ekonomiyi şekillendiren dijital teknolojiler olduğu kabul edilmektedir [11] . Yani ikonik dijital teknolojilerin sayısı özellikle nesnelerin internetini içerir; yapay zeka; büyük veri analitiği; blok zinciri dâhil dağıtılmış defter teknolojisi; kripto para; sanal gerçeklik; arttırılmış gerçeklik; 5G; Bulut bilişim. Hukuk ekonominin içkin bir parçası olduğu için, dijital teknolojilerin geliştirilmesi, uygulanması ve kullanımının hukuk üzerinde ciddi bir etkisi olacağı ve çoğu endüstriyi etkileyeceği sonucuna varmak doğaldır.

Yukarıdakiler, kesinlikle yeni olmayan “dijital hukuk” teriminin kullanılmasının kabul edilebilirliğine işaret etmektedir [12] . Ancak dijital hukukun artık İnternet hukukunun karakteristiği olan eski yasal normlar ve kurumlar dizisi olmadığı dikkate alınmalıdır: İnternet hukuku artık dijital hukukun bileşenlerinden sadece biri haline gelmektedir. Ayrıca dijital teknolojilerin tanıtılması ve kullanılması sadece yasal düzenlemeyi değil, aynı zamanda yasal ve düzenleyici hükümler geliştirilirken dikkate alınması gereken teknik ve etik düzenlemeyi de gerektirir.

 

SONUÇ

 Özetle, dijital hukukun, dijital teknolojilerin tanıtımı ve kullanımı ile ilgili çeşitli ilişkileri düzenleyen bir dizi yasal norm ve kurum olarak anlaşılması gerektiği sonucuna varabiliriz, ancak bu normlar tek bir düzenleme yöntemiyle birleştirilmez ve bunlarla ilgili değildir.

Ayrıca, dijital hukuk dinamik olarak genişleyen bir tüzel kişiliktir: bugün özellikle elektronik ödemeler, elektronik ve mobil para, elektronik bankacılık, ödeme piyasalarında tüketicinin korunması, yapay zekâ, büyük veri analitiği, çağın rekabetçi ilişkileri konularını kapsamaktadır.

Blockchain- Blok zinciri-, Kripto para birimleri, akıllı sözleşmeler, dijital kimlik ve kimlik doğrulama, mahremiyet, rekabet ve fikri mülkiyet hukuku geçişi, arama motorları, uberizasyon, fikri mülkiyetin dijitalleştirilmesi, elektronik kanıt, uluslararası ticaret ve dijital ticaret, elektronik hizmetler, İnternet platformları, dijital ürünler, sözleşme yönetimi, yurt güvenliği, küresel veri akışları,[13]
Doktrinde oluşturulan pozisyona göre, hukuk dalı, maddi bir birliğe sahip, belirli bir ilişki alanını düzenleyen, tek tip düzenleme yöntemleri sağlayan ve birlikte önemli bir hukuk topluluğu oluşturan bir hukuk normları alt sistemidir. Bu yaklaşımla, düzenlenen alanın bariz heterojenliği ve kullanılan düzenleyici yöntemlerin çeşitliliği göz önüne alındığında, dijital hukuku bağımsız bir hukuk dalı olarak tanımak şimdilik zordur.

İkinci durum, görünüşe göre, bir zamanlar İnternet yasaları, siber yasalar veya BT yasasının hukuk sistemine tam olarak entegre olmasına izin verilmedi.

Günümüzde dijital hukuk gibi tek bir konu ve yasal düzenleme yönteminin olmaması nedeniyle bağımsız bir hukuk dalı olarak değerlendirilmediler [14] .

Dijital dönüşüm, dijital hukuk ve bilişim hukuku ile ilişkisi hakkında canlı bir tartışmaya yol açan “dijital”e yeni bir ilgi meydana getirmiştir. “Dijital hukuk” ifadesi, İnternet hukuku, siber hukuk, ağ hukuku vb. şeklinde çok sayıda başka tanımlama ekledi.

Hiç şüphe yok ki, yabancı kaynaklarda zaten bilinen başka isimler de olacaktır. Bu nedenle, mevzuat veya standartlar alanında başka bir yabancı yeniliği kopyalamanın bir anlamı yoktur.

Verileri nasıl etiketlerseniz etiketleyin, ikili içeriklerinin doğru, yanlış ve/veya bilgi vermeyen içeriğe (bilgi) sahip olabileceğine şüphe yoktur.

Dijital hukuk, bilgi hukukunun bir bileşenidir. Bilgi mevzuatındaki kriz uzun zamandır bilinmektedir ve çeşitli hukuk dallarında bilgi hukuki ilişkilerinin düzenlenmesine ilişkin yeni yasaların ortaya çıkması durumu daha da ağırlaştırmaktadır.

Dijital dönüşümde anahtar kelime, yaşam-insan faaliyetlerinin otomasyonunun bir sonraki dördüncü aşamasının başarılı bir şekilde uygulanması için düzenleyici yasal düzenlemelerin ve düzenleyici ve teknik belgelerin dönüştürülmesidir.

Özetle; dijital hukuk, henüz tam olarak kurulmamış ve tam olarak oluşmamış genç bir hukuk dalıdır. Bu hukuk dalının ilkeleri, gelecekte gelişeceği vektörü belirleyebilir. Hukuk camiasının bu ilkeleri doğru bir şekilde tanımlaması son derece önemlidir.

Yazarın diğer yazılarını da görmek için bağlantıya tıklayınız.

Hukuk  ve Bilişim Dergisi’nin yeni sayısına bağlantıdan ulaşabilirsiniz.

KAYNAKÇA

 [1] Ambrogi, Robert J. Web’deki En İyi (ve En Kötü) Yasal Siteler için Temel Kılavuz. 2. baskı NY: ALM Yayıncılık, 2004. S. 139 (Bölüm 12).

[2] DiGiacomo John. İnternet Hukuku: Bilmeniz Gereken Her Şey. 7 Haziran 2019. // URL: https://revisionlegal.com/internet-law/internet-law-everything-you-need-to-know/

[3] Graham JH Smith. İnternet Hukuku ve Yönetmeliği (Özel Rapor). Dördüncü baskı. Londra: Tatlı ve Maxwell. 2007.

[4] Grimmelmann, James. İnternet Hukuku: Vakalar ve Sorunlar. 7. baskı 2017.

[5] Raysman Richard, Kahverengi Peter. Bilgisayar Hukuku :  Formlar ve Sözleşmeler Hazırlama ve Müzakere Etme. NY: Hukuk Dergisi Seminerleri-Basın, 1984.

[6] Rosenoer J. Siber Hukuk: İnternet Kanunu. Springer, 1997.

[7] Kurbaliyya Y. İnternet Yönetimi (3. baskı). M. 2010. S. 22 // URL: https://cctld.ru/files/books/IG-Russian-3rd.pdf .

[8] Kurbaliyya Y. İnternet Yönetimi (ed. 7). M. 2016. S. 33 // URL: https://cctld.ru/files/books/kurbaliya_7.pdf

[9] Bilgi İşlem Müfredatı 2005 – Genel Bakış Raporu. 30 Eylül 2005. S. 9.

[10] Lloyd I. Bilgi Teknolojileri Yasası. 6. baskı Oxford Üniversitesi Yayınları, 2011.

[11] Levin V.O. Bilgi teknolojileri tarihi. 2007. S. 11.

[12] Peter W. Martin, Dijital Hukuk: Teknolojide Hukuki Bilginin Geleceğine İlişkin Bazı Spekülasyonlar. Mayıs 1995 // URL:  http://www.law.cornell.edu/papers/fut95fnl.htm

[13] Örneğin, bkz. https://law.unimelb.edu.au/study/masters/specialist-legal-areas/digital-law-and-technological-innovation

[14] Bakınız, örneğin, Balakin A. İnternet Hukuku: Uygunluk, Yasama Temeli, Uygulama Olasılığı [Elektronik kaynak] // Zakon.ru. 2012. 17 Şubat. URL: https://zakon.ru/blog/2012/2/17/internetpravo_aktualnost_zakonodatelnyj_fundament_vozmo